- 26/01/2018
Evropska nedelja prevencije karcinoma grlića materice- gost prof.dr Ljiljana Mladenović Segedi
Rak grlića materice – najčešće postavljana pitanja
Evropska nedelja prevencije raka grlića materice se obeležava od 22. do 28. januara, s ciljem da se proširi svest o važnosti redovne kontrole i prevencije ove bolesti. U ovom tekstu nam je prof. dr Ljiljana Segedi pomogla da odgovorimo na najčešće postavljena pitanja u vezi sa ovom bolešću.
Koji su najčešći uzročnici?
– Danas se zna da je za nastanak karcinoma grlića materice neophodna HPV infekcija donjeg genitalnog sistema, visokoonkogenim tipovima humanog papiloma virusa (HPV). Najčešće, u oko 70%-80% slučajeva, su to HPV tipovi 16 i 18. Međutim, neće svaka žena sa HPV infekcijom dobiti karcinom grlića materice. Dodatni faktori tzv. kofaktori potrebni za nastanak intraepitelijalnih lezija i karcinoma grića materice su: pušenje, oslabljen imunitet (udružena imunosupresivna stanja), češće oboljevanje od drugih seksualno prenosivih infekcija, loši socio-ekonomski uslovi života.
Koji su simptomi?
Karcinom grlića materice razvija se veoma sporo i u većini slučajeva potrebno je 4 do 17 godina da se na grliću bez promene razvije karcinom. Tokom tog perioda žena nema nikakve simptome. Kada se rak grlića proširi, obično daje sledeće simptome: krvavljenje posle polnog odnosa, uporan sukrvičav vaginalni iscedak i bol u maloj karlici.
Zbog čega se radi Papanikolau test?
– Papanikolau test je skrining metoda za rano otkrivanje karcinoma grlića materice. Eksfolijativna citologija, kao osnova Papa testa, je dijagnostička metoda kojom se analiziraju deskvamirane ćelije sa grlića materice i iz cervikalnog kanala u cilju otkrivanja prisustva atipičnih ili malignih ćelija. Cilj uzimanja Papanikolau brisa je da se spreči nastanak invazivnog karcinoma grlića materice na taj način što će se bolest otkriti u fazi prekanceroznih promena.
Da li je Papanikolau test dovoljan ili se moraju raditi još neka ispitivanja i koliko često?
U 10-20% slučajeva Papanikolau bris može biti lažno negativan. To znači da je Papanikolau test uredan (Papa I ili II grupa) a da na grliću ipak postoji promena tipa prekanceroze ili karcinoma. Smatra se da su greške u citološkim rezultatima posledica laboratorijske greške (50%) kao i loše uzetih briseva (50%). Zbog toga je važno istaknuti značaj kliničkog pregleda odnosno vizualnu inspekciju grlića materice kao i iskustvo ginekologa u prepoznavanju ove patologije. Da bi se povećala dijagnostička tačnost može se uraditi kolposkopski pregled grlića materice. Citologija zajedno sa kolposkopijom povećava tačnost u dijagnostici na 98%. Poslednjih godina se preporučuje i uzimanje brisa za identifikaciju HPV infekcije.
Da li neko ko je vakcinisan i dalje mora da radi Papanikolau testove i zbog čega?
– Osoba koja je primila HPV vakcinu treba i dalje da radi Papanikolau test zato što HPV vakcina štiti samo od infekcije
sa HPV tipovima 16 i 18 kao uzočnicima oko 70- 80% svih karcinoma grlića materice. Međutim ova vakcina ne štiti ženu od infekcije drugim visokoonkogenim tipovima HPV virusa kao što su tipovi 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82.
U kojim slučajevima Papanikolau test može biti abnormalan, a da nije u pitanju karcinom?
– Pored karcinoma, Papnikolau test može biti abnormalan u slučajevima postojanja upalnih procesa u vagini i grliću materice, zatim kod postojanja atrofičnih promena (kod peri- i postmenopauzalnih žena) kao i u slučajevima postojanja prekanceroznih promena na grliću materice (L-SIL i H-SIL lezije).
Da li je karcinom grlića materice izlečiv?
– Karcinom grlića materice je izlečiva bolest ukoliko se otkrije u početnom-neinvazivnom stadijumu. Ukoliko se radi o početnom – invazivnom stadijumu bolesti, onda je veoma važan negativan prognostički faktor pored veličine tumora i dubine stromalne invazije i prisustvo limfo-vaskularne invazije. Prisustvo metastaza u limfnim čvorovima u stadijumu IB smanjuje petogodišnje preživljavanje sa 85% na 50%.
Kada je najbolje vreme da se radi Papanikolau test ( u toku menstrualnog ciklusa)?
– Najbolje vreme da se uradi Papanikolau test je prva faza (polovina) menstrualnog ciklusa, odnosno prvih 5- 7 dana posle završetka menstruacije. Pre uzimanja brisa ne treba raditi vaginalna ispiranja.
Ko sve treba da radi Papanikolau test i koliko često?
– Sa redovnim ginekološkim pregledom i uzimanjem Papanikolau brisa treba započeti posle tri godine od početka seksualne aktivnosti, a najkasnije u starosti od 21 godine ako je žena imala odnose. Posle dva uzastopna normalna Papanikolau brisa urađena u razmaku od godinu dana, periodični pregledi sa uzimanjem Papa brisa ženama koje pripadaju grupi niskog rizika mogu se raditi u dužim vremenskim intervalima, na 2-3 godine. Za seksualno aktivne žene mlađe od 30 godina, kao i za žene grupe povišenog rizika predlaže se uzimanje Papa brisa jednom godišnje. Posle 65. godine, pod uslovom da je žena redovno dolazila na preglede i da su nalazi bili normalni i grlić bez vizuelnih promena, Papa bris može se raditi u dužim vremenskim razmacima, na 2-3 godine.
Ukolikoseotkrijekarcinomkojisusledećikoraci? Kakva terapija je tada potrebna?
– Kada se otkrije karcinom grlića materice potrebno je pre svega utvrditi stadijum bolesti. Kliničko određivanje stadijuma bolesti po FIGO klasifikaciji u svojoj osnovi ima ginekološki pregled: pregled pod spekulima, palpatorni vaginalni i rektalni pregled. Kod mikroinvazivnog karcinoma grlića materice neophodno je uraditi i dijagnostičku konizaciju grlića materice koja može biti istovremeno i terapija. Kod sumnje na invazivni oblik bolesti potrebno je uraditi i dodatna dijagnostička ispitivanja: NMR male karlice, cistoskopiju, intravensku urografiju, rektosigmoidoskopiju, RTG pluća. U zavisnosti od stadijuma bolesti sprovodi se operativno lečenje, nakon koga kod nekih pacijenata sledi i dodatna zračna i hemioterapija. U uznapredovalim stadijumima bolesti prvo se predlaže sprovođenje zračne terapije a potom se razmatra mogućnost za operativno lečenje.
Prof. dr Ljiljana Mladenović Segedi
Zahvaljujemo se na pomoći poliklinici Selecta, Novi Sad